وزوز گوش

وزوز گوش

وزوز گوش عبارت است از احساس یک صدا یا زنگ در گوش که معمولا“ حالت ذهنی ( سابژکتیو ) و به ندرت حالت عینی ( ابژکتیو ) دارد . در حالت سابژکتیو ( نوع غیر ارتعاشی ) ، وزوز گوش را فقط خود بیمار می شنود ولی در حالت ابژکتیو ( نوع ارتعاشی ) پزشک هم به کمک روشهایی می تواند آن را بشنود. فرد در موارد خفیف فقط آن را در محیط های آرام و در شب ، هنگام خواب می شنود. گاه وزوز گوش آنقدر شدید است که نه تنها باعث اختلال شنوایی و ناراحتی عصبی می شود بلکه ممکن است فرد را به خودکشی سوق دهد. وزوزگوش غالبا“ نشانه بیماریهای گوش است و گاه اولین و تنها نشانه این بیماریهاست . در بسیاری از موارد علت آن را نمی توان کشف کرد .     

  

وزوز گوش ذهنی ( سابژکتیو ) :

وزوز گوش سابژکتیو از اختلالات کل سیستم شنوایی ازگوش خارجی تا حلزون و از عصب زوج هشتم تا کورتکس مغز ناشی می شود . خصوصیات وزوز گوش به تعیین محل اختلال کمک نمی کند ولی دربعضی از اختلالات یک نوع وزوز گوش ، شیوع بیشتری دارد . وزوز گوش سابژکتیو که از سرومن مجرای خارجی گوش ، سوراخ شدگی پرده تمپان یا وجود مایع در گوش میانی ناشی می شود ، معمولا“ فرکانسی پایین دارد و ممکن است متناوب باشد . این حالت باعث خفه شدن سایر صداها و تغییر صدای بیمار میشود . در اتواسکلروز تقریبا“ همیشه در مراحلی از بیماری وزوز گوش ظاهر شده ، ماهها یا سالها باقی مانده، سپس با پیشرفت بیماری ، از بین میرود . وزوز گوش دراین بیماران حالت ثابت داشته ( بدون نوسانات وسیع) و ممکن است به صورت سوت ، زنگ یا مخلوطی از چندین صدا باشد . وزوز گوش در اوتیت مدیا غالبا“ حالت ضربانی دارد و با رفع التهاب ، ناپدید می شود. اوتیت مدیای مزمن به ندرت سبب وزوز گوش میوشد .

در پیرگوشی و کاهش شنوایی ناشی از صدا ، وزوز گوش معمولا“ پرفرکانس می باشد و بیشترین شدت آن در حدود فرکانسی است که حداکثر کاهش شنوایی وجود دارد . هر فردی که در اثرصدایی بلند ( نظیر شلیک گلوله ) دچار وزوز گوش ( و کاهش گذاری شنوایی ) می شود باید بداند که این وزوز گوش یک هشدار است براین که اگر به مواجهه با این صدا ادامه دهد دچار کاهش شنوایی دائمی خواهد شد .

برخی از داروها نظیر سالیسیلاتها ، NSAIDS  ( ایبوپروفن ، ایندومتاسین ، فنیل بوتازون و … ) آمینوگلیکوزیدها ، فلزات سنگین ( نظیر ارسنیک ) ، کینین و بعضی از ضد افسردگی ها ( آمی تریپتیلین ، آموکساپین ، دزیپرامین ، دوکسپین ، ایمیپرامین ، نورتریپتیلین ، تری میپرامین ، پروتریپتلین و تزازودن ) می توانند با آسیب حلزون و عصب زوج VIII باعث وزوز گوش شوند . این وزوز گوش معمولا“ فرکانس بالا داشته و ممکن است با قطع دارو ادامه یابد . گاه حتی با یک دوز واحد و اندک از این داروها وزوز گوش رخ می دهد . رخداد وزوز گوش می تواند هشداری باشد که در صورت عدم قطع دارو کاهش شنوایی برگشت ناپذیر رخ خواهد داد .

تغییرات عروقی در CNS( بعلت آرتریواسکلروز یا هیپرتانسیون ) بطور شایع باعث وزوزگوش با فرکانس بالا می شود . در هیپرتانسیون غالبا“ وزوزگوش با میزان فشارخون نوسان می کند .

تومورهای یوستریور فوسای جمجمه بویژه تومورهای زاویه CP دراوایل سیر خود باعث وزوز گوش می شوند. حتی ممکن است نوروم آکوستیک چندین سال قبل ازایجاد کاهش شنوایی یا اختلال تعادل، با وزوز گوش ( مداوم و با فرکانس بالا یا پایین ) تظاهر کند.

وزوز گوش یکی از سه علامت مشخصه بیماری منیر است . این وزوز گوش نوسانی ، فرکانس پایین داشته ، قبل از حمله حاد سرگیجه ظاهر میشود و بعد از حمله تقریبا“ ناپدید می شود. کنترل بیماری منیر ، این وزوز گوش را کاهش می دهد ولی معمولا“ آن را از بین نمی برد. وزوزگوش ، دیپلاکوزیس و بهم خوردگی صداها عملا“ شنوایی این بیماران را بیشتر از آنچه در PTA دیده می شود کاهش می دهد.

 کم خونی و افت فشارخون بصورت برگشت پذیر باعث وزوز گوش خفیف می شوند. قبل از حملات صرع و میگرن ممکن است وزوز گوش رخ دهد. سیفیلیس ، CNS ممکن است باعث وزوز گوش ( معمولا“ ممتد و با فرکانس بالا ) شود. گاه بعلت احتقان وریدی یا پلاک های داخل شرایین کاروتید صداهایی ایجاد می شود که بیماران به اشتباه آن را وزوز گوش می خوانند. این صداها با ضربانات قلب همزمانی دارند و با فشار بر شریان کاروتید مشترک موقتا“ از بین می روند. بعضی از سوفلهای قلبی درجمجمه بصورت وزوز گوش ضربانی شنیده می شوند. وزوز گوش عروقی معمولا“ فرکانس پایین دارد. گاه با بررسی گوش و CNS هیچ علتی برای وزوز گوش یافت نمی شود و وزوز گوش منشاء عصبی یا فونکسیونل دارد . استرس های عاطفی و خستگی باعث تشدید وزوز گوش  می شوند که در این حالت وزوز گوش در انتهای روز شدیدتر است. در کسانی که کاهش شنوایی هدایتی دارند ( و تا حدی در افراد طبیعی ) ، جویدن ، انقباض شدید عضلات گردن ، بستن محکم چشم ها و قفل کردن محکم آرواره ، حرکت پرده تمپان و انقباض عضلات گوش میانی ممکن است باعث بروز صداهایی سابژکتیو شوند. اگر فردی صداهای ارگانیزه ( تکلم یا موزیک ) را می شنود این وزوز گوش نیست بلکه یک توهم شنوایی می باشد ( سایکوز یا آنسفالیت لوب تمپورال ) .

وزوز گوش عینی ( ابژکتیو ) :

وزوز گوش اگر توسط پزشک نیز قابل شنیدن باشد ابژکتیو یا عینی می باشد . برای شنیدن یا نوع وزوز گوش  پزشک باید گوش یا گوشی پزشکی خود را در جلوی مجرای خارجی گوش بیمار قرار دهد. درموارد زیر باید به نوع وزوز گوش  شک کرد :

1- وزوز گوش  خصوصیت وزشی داشته ، با تنفس مرتبط باشد .

2- وزوز گوش خصوصیت ضربانی ، دو مرحله ای و خشن داشته باشد .

3- به صورت تکرار سریع صداهای کلیک مانند باشد .

وزوز گوش وزشی همزمان با دم و یا بازدم ، معمولا“ نشانه باز بودن غیر طبیعی شیپور استاش می باشد . این حالت معمولا“ بعد از یک کاهش وزن شدید رخ می دهد . خوشبختانه این وزوز گوش  شدیدا“ ناراحت کننده، در اکثر موارد موقتی است . دراین موارد با انجام مکررمانور والسالوا ( بلع با دهان و بینی بسته جهت ایجاد فشار منفی در نازوفارنکس ) مقداری بهبودی حاصل می شود .

به ندرت بیماری دچار یک نوع وزوز گوش  می شود که با مجموعه هایی ازکلیک های تیز و منظم که در هر دوره به مدت چند ثانیه یا دقیقه قابل سمع است مشخص می شود . این نوع وزوز گوش تقریبا“ همیشه حالت متناوب دارد و ممکن است در طی یک روز به دفعات تکرار شوود . مکانیسم ایجاد این وزوز گوش   انقباضات تتانیک عضلات کام می باشد که در زمان وزوز گوش قابل مشاهده اند. این انقباضات ظریف تقریبا“  200- 175 بار در دقیقه رخ میدهند . جهت رفع این انقباضات می توان از داروهای ضد تشنج یا تزریق لیدوکایین درعضلات کام طرف گرفتار استفاده کرد .

فیستول های شریانی وریدی داخل جمجمه یا در جلوی گوش ( عروق اوریکولار قدامی ) می توانند باعث وزوز گوش ضربانی شوند که با ضربانات قلب همزمانی دارد . ممکن است بتوان بروئی آنها را شنید . رزکسیون این فیستول ها ممکن است لازم شود .

درمان :

در مواردی که وزوز گوش از بیماریهای گوش خارجی و میانی ناشی شده باشد معمولا“ درمان موثر است ولی در مواردی که وزوز گوش از حلزون ، عصب زوج VIII یا CNS منشاء گرفته باشد درمان معمولا“ موثر نیست و متاسفانه وزوز گوش اکثر بیماران از اختلالی در گوش داخلی یا ساختمانهای مرکزی ناشی می شود. وزوز گوش ناشی از اوتیت مدیای حاد یا تحت حاد با رفع التهاب بهبود می یابد . وزوز گوش همراه با اتواسکلروز فقط با اصلاح کاهش شنوایی به کمک جراحی درمان می شود ( به شرط بهبود کاهش شنوایی)

درمان غیراختصاصی :

در وزوز گوش از اصول زیر باید تبعیت کرد :

1- پزشک باید پس از بررسی به بیمار اطمینان دهد که تومور یا بیماری خطرناک دیگری وجود ندارد . همچنین به بیمارتوضیح دهد که وزوز گوش تقریبا“ در 25 درصد بیماران طی مدت کوتاهی و در 50 درصد بیماران پس از چند ماه بطور کامل یا تقریبا“ کامل برطرق می شود و فقط در 25 درصد بیماران وزوز گوش  باقی می ماند ( تشدید آن در درصد بسیار کمی از بیماران رخ می دهد ) .

2- پرهیز از صداهای بلند به هر نحو ممکن

3- قطع یا به حداقل رساندن مصرف نوشابه های کافئین دار ، قهوه ، چایی ، کولا، شکلات ، داروهای محرک.

4- قطع مصرف دخانیات

5- قطع ، تغییر یا کاهش مصرف داروهایی نظیر آسپیرین یا NSAIDS

6- استفاده از موزیک یا رادیو بویژه قبل ازخواب

7- بررسیهای روانشناختی در بیماران مبتلا به افسردگی یا اضطراب ، در تقریبا“ 80 % موارد درمانهای غیر اختصاصی فوق به حدی باعث بهبودی بیماران می شوند که درمانهایی اختصاصی لازم نمیشود .

درمان اختصاصی :

داروهای زیادی نظیر لیدوکائین ، کاربامازپین ، پریمیدون ، توکایینید ( و نیکوتینیک اسید ) برای این بیماران استفاده شده است که هر چند گاه در یک بیمار موثر واقع شده اند ولی در کل ارزش کمی در درمان وزوز گوش داشته اند. آلپرازولام با دوز mg 5/0 دو بار در روز در بعضی از موارد شدید وزوز گوش موثر بوده است .

اگر علت وزوز گوش داروها می باشند به شرطی که آسیب حلزون رخ نداده باشد قطع آنها ممکن است سبب رفع وزوز گوش شود . این که قطع عصب زوج VIII ، که در درمان بیماریهایی نظیر منیر یا نوروم آکوستیک به کار می رود ، غالبا“ باعث رفع وزوز گوش نمی شود ، بر نقش سیستم اعصاب مرکزی و سیستم اتونوم در ایجاد وزوز گوش تاکید بیشتری می کند. ازدیگر روشهای درمانی وزوز گوش  روش بیوفیدبک می باشد که با موفقیت هایی همراه بوده است.

دیده شده است که اگر مثلا“ در گوش چپ فردی که درگوش راست خود وزوز گوش دارد ، صدایی ضعیف با شدت متوسط dB 10 و حتی کمتر ( به ندرت صدای 20 دسی بلی ) ایجاد کنیم،  وزوز گوش بیمار کاهش می یابد ( همانند اثر پوشاننده سر و صدای محیط بر وزوز گوش ) . این پدیده ( ماسکینگ) به پیدایش وسایلی جهت تخفیف یا پوشانیدن وزوز گوش منجر شده است که وسایل ماسکینگ نامیده می شوند و میتوان آنها را با یا بدون همراهی با سمعک ( برحسب بود و نبود کاهش شنوایی ) به کار برد. در بعضی از افراد استفاده چند ساعته از ماسکینگ باعث می شود حتی پس از حذف ماسکینگ ، وزوز گوش برای چند ساعت یا بیشتر ظهور نکند. مکانیسم این پدیده که مهار باقیمانده نام دارد معلوم نشده است.

باید توجه داشت که نه تنها وزوز گوش میتواند باعث افسردگی شود بلکه افسردگی نیز میتواند باعث تشدید وزوز گوش شود . علیرغم این مطلب و علیرغم این که داروهای ضد افسردگی دردرمان وزوز گوش با درجاتی ازموفقیت همراه بوده اند ولی با توجه به این که ممکن است افسردگی ثانوی به وزوز گوش باشد باید تمام روشهای تشخیصی درمانی وزوز گوش مورد آزمایش قرار گیرد . وزوز گوش یک علامت است نه بیماری ، لذا فقط زمانی حق درمان علامتی آن را داریم که هیچ علت قابل درمان برای آن پیدا نکرده باشیم.

منابع:

1- کتاب جراحی گوش و حلق و بینی کامینگز ، چاپ چهارم ،  سال 2005

2- کتاب گوش و حلق و بینی دیویس 1990